Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, insanların refah seviyesinin yüksek tutulması ve dünyanın daha yaşanabilir bir yer olması için 2015 yılında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) dahilinde Birleşmiş Devletler tarafından belirlenmiştir. Gelecek nesillere daha iyi bir dünya bırakabilmek için belirlenen 17 amaca; UNDP’nin, insanların ve hükümetlerin iş birliği ile 2030 yılına kadar ulaşılması hedefleniyor [22].

[22]

 

1-Yoksulluğa Son

Yoksulluğun ortadan kaldırılması, dünya genelinde adaletin sağlanmasında kilit rol oynuyor. Ancak dünya nüfusunun %50'ye varan bir kısmı yoksul bir hayat sürmekte. Her gün binlerce insan yoksulluk sebebiyle gıdaya ve temiz suya kolayca erişim sağlayamadığı için hayatını kaybetmekte [16]. 2020 yılının verilerine göre Covid-19’un ortaya çıkmasıyla beraber dünya genelinde yaklaşık 120 milyon insanın daha aşırı yoksul sınıfına girdiği kayıtlara geçmiştir [26]. Yoksulluğa Son kapsamında 2030 yılına kadar yoksul bir hayat süren insanların sayısını en az %50 oranında azaltmak ve yoksulluk içinde yaşayanların olası doğa olaylarıyla veya ekonomik, sosyal, çevresel etkenlerle karşı karşıya kaldıklarında dirençlerinin daha yüksek olması için çalışmalar yapılması yer alıyor [7].

2-Açlığa Son

Açlık, dünyanın en önde gelen sorunlarından biridir. Dünyada gıda açısından yeterli miktarda kaynak olsa da herkesin gıdaya erişimi aynı seviyede olmadığı için milyonlarca insan açlığı deneyimliyor [17]. Başta yoksullar, bebekler ve savunmasız durumdaki insanlar olmak üzere tüm insanların güvenilir, besleyici ve yeterli gıdaya erişiminin sağlanması açlığı sonlandırmaktaki amaçtır. Açlığa son kapsamında sürdürülebilir bir çözüm olması adına, küçük gıda üreticilerinin desteklenmesi ve toprağın doğa olaylarına karşı dayanıklılığının arttırılması için tarım alanında uygulamalar yapılması hedef olarak belirlenmiştir [7].

3-Sağlık ve Kaliteli Yaşam

Sağlık ve Kaliteli Yaşam özelinde, doğum sırasında yaşanan anne ölümlerinin 0,0007 oranına kadar azaltılmasının, benzer bir şekilde yeni doğan ve 5 yaş altı ölümünün sonlandırılmasının önemi vurgulanmaktadır. Bunun dışında bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan hastalıklarla mücadele edilmesi, madde bağımlılığın önüne geçilmesi, bağımlılıklarla ilgili tedavilerin teşvik edilmesi amaçlanmıştır. 2030 yılına kadar insanların sağlıklarının temel aşı ve ilaç hizmetlerinin kapsamının genişletilmesiyle güvence altına alınması; zararlı kimyasallar da dahil olmak üzere su, toprak, hava kirliliği gibi sorunların sebep olduğu ölümlerin olabildiğince önüne geçilmesi önem arz etmektedir [3].

4-Nitelikli Eğitim

Sürdürülebilir bir kalkınma yaşanması için eğitimin nitelikli ve kaliteli olması bir ön koşuldur. Yıllar içinde okullara yaptırılan kayıtların sayısında bir artış olduğu gözlemlenmiş olsa da eğitim sistemlerinin nüfus artış hızlarıyla eş zamanlı olarak gelişememesinin sonucu olarak milyonlarca çocuk okula gidemiyor. Okula giden çocukların çoğunun da yeterli kaynak olmadığı için temel yetkinlikleri edinemediği gözlemlenmiştir. 2014 yılında elde edilen verilere göre okul çağında olmasına rağmen herhangi bir okula kayıtlı olmayan 263 milyon çocuk vardı. Bu sayının %70’ten fazlası nüfus artış hızı ile eğitim sistemi arasındaki düzenin kurulamadığı Sahra Altı Afrika ve Güney Asya’da görülmekteydi [27].

Yapılan bazı araştırmalar, halkın zengin kesimi ile yoksul kesiminin kıyaslandığında zengin kesimde bulunan okul çağındaki çocukların %20 oranında daha iyi bir şekilde okuryazarlık becerisi kazandığını belgelemiştir. Veriler aynı zamanda okula gitmeyen kız çocuğu oranının erkek çocuğu oranından fazla olduğunu gösterirken; kız öğrencilerin erkek öğrencilere kıyasla okuma becerilerini daha iyi bir şekilde geliştirdiğini göstermektedir [27].

2030 yılına kadar cinsiyet fark etmeksizin tüm çocukların ilk ve ortaokul eğitimlerini eşit, ücretsiz, nitelikli bir şekilde almaları hedeflenmiştir. Aynı zamanda gençlerin ve yetişkinlerin okuryazarlık, matematik gibi alanlarda beceriler edinmesi; tüm öğrencilerin sosyal becerilerinin geliştirilmesi, sürdürülebilir yaşam tarzlarını benimsemelerinin sağlanması; insan hakları, dünya barışı konularında bilinçlendirilmeleri amaçlanmıştır [12].

5-Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

Cinsiyet eşitliğinin bir insan hakkı olmasının yanı sıra dünyanın barış içinde olup sürdürülebilir olması için gerekli olduğu bilinse de cinsiyet bazındaki ayrımcı yasalar ve toplumsal normlar var olmaya devam ediyor [29]. 2017 yılında 87 ülkeden toplanan verilere göre 50 yaşın altındaki her 5 kadından veya kız çocuğundan 1’inin şiddete maruz kalacağı saptanmıştır [20]. Toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlama yolunda kadınlara ve kız çocuklarına karşı olan ayrımcılığın, şiddetin, sömürünün ortadan kaldırılması; kadınlara toplumda, siyasette, ekonomide liderlikte rol almaları için daha fazla fırsat sunulması amaç olarak belirlenmiştir [29].

6-Temiz Su ve Sanitasyon

Dünya Sağlık Örgütü’nün ve UNICEF'in 2017 yılında tamamladığı rapora göre 96 ülkenin verileri, her 10 kişiden 3’ünün temiz ve güvenilir suya erişemediğini gösterirken 84 ülkenin verileri de her 10 kişiden 6’sının da ulaştığı suyun doğru sanitasyondan geçmediğini gözler önüne sermiştir [23]. Yine 2017 yılında yayımlanan bir rapor ise dünya çapında çocukların %25’inin 2040 yılına kadar su bulma konusunda zorluk yaşanan yerlerde yaşıyor olacağını söylemektedir. 2021 yılında ise UNICEF, yaklaşık 1,42 milyar insanın su kıtlığı yaşanma riskinin yüksek olduğu yerlerde ikamet ettiğini analiz ettiklerini söylemiştir [24]. Temiz Su ve Sanitasyon adı altında dünya genelinde herkesin eşit haklarla temiz suya erişebiliyor olması, atık su oranının azaltılıp geri dönüşümün teşvik edilmesi ile su kalitesinin yüksek olması, su ekosistemi zamanla bozulduğu için bu ekosistemin yeniden iyi hale gelmesi güvence altına alınmak isteniyor [6].

7-Erişilebilir ve Temiz Enerji

Fosil yakıtlar üzerine kurulu bir enerji elde etme sistemi zararlı olduğu gibi sürdürülebilir de değil. Yenilenebilir enerji kaynakları gün geçtikçe daha masrafsız, daha güven veren ve verimli kaynaklara evrilirken bu enerji kaynaklarını benimsemek gezegeni korumak için gerekli. Enerji verimliliğinde bir artış sağlamak adına 2030 yılına kadar enerji alanında 2 kat oranında bir iyileşme yaşanmalı. Özellikle gelişimini henüz tamamlamamış ülkelerde sürdürülebilir bir enerji hizmeti sağlamak için gerekli altyapı oluşturulmalı ve buna yönelik teknolojiler geliştirilmelidir [18].

8-İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme

Ekonomik bir büyümeyi sağlayıp insana yakışır iş tanımını karşılamak için bazı politikalar üzerinde çalışılmalı. Bu politikaların girişimciliği ve inovasyonu destekleyen, verimliliği arttıran ve herkesin bu alanda eşit bir şekilde hizmet almasını sağlayacak özelliklere sahip olması gerekiyor [19]. Kişi başına düşen milli gelirin her ülkenin koşullarına göre iyileştirilmesi, üretimin desteklenmesi ile büyük olmayan işletmelerin resmiyet kazanması; çocuk işçiliğinin, modern köleliliğin ve insan ticaretinin bir son bulması için önlemler alınması bu amaca ulaşmakta izlenmesi gereken adımlar arasındadır [2]. 

9-Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı

Altyapının dayanıklı olması ile beraber sanayileşmenin de geniş kapsamlı olup yenilikçi ve sürdürülebilir olması ekonomik kalkınmanın sağlanmasında rol oynamaktadır. Ülkelerin kaynaklarını daha verimli bir şekilde kullanması, doğa için de yararlı teknolojiler geliştirilmesi ve güçlenecek sanayiler ile daha sürdürülebilir yarınların inşa edilmesi ile birlikte ARGE alanlarında çalışanların, bu alandaki araştırmaların desteklenmesi işe teknolojik yetkinliklerde ilerleme kaydedilmesi hedeflenmektedir [4].

10-Eşitsizliklerin Azaltılması

Cinsiyet, yaş, fiziksel ve zihinsel engel, din, dil, ırk, cinsel yönelim, gelir gibi etkenler dünyanın her bir yanında eşitsizliklere neden olabiliyor. Eşitsizliklerin var olması, insanın kendisini yetersiz hissetmesine sebep olabileceği için bu durum toplumsal kalkınmanın önünde bir engel olarak kendini göstermektedir. Eşitsizlik, insanların hakları olan hizmetlerden yeteri kadar yararlanamamasına da sebebiyet verdiği için bu durum sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleşmesinin önünde durmaktadır. Eşitsizliklerin son bulması için 2030 yılına kadar ayrımcı yasaların kaldırılması, herhangi bir ayrımcılık yapılmadan herkesin ihtiyacı olduğu her alanda desteklenmesi, kurumların hesap verebilir olmasının sağlanması ve az gelişmiş ülkelere yapılan muamele ile gelişmiş ülkelere yapılan muamele arasında bir fark olmaması sağlanmalıdır [1].

11-Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar

Dünya genelinde nüfusun yaklaşık %50’si kentsel alanlarda yaşarken 2050 yılına kadar nüfusun yaklaşık olarak %65’inin kentlerde yaşıyor olacağı söylenmektedir [21]. 2015 yılında dünyada 36 megakent bulunurken BM, bu sayının 2030 yılına kadar 41’e yükseleceğini öngörüyor [8]. Kentleşme bu ivmeyle artış gösterirken şehirlerin sürdürülebilirliği önem arz etmektedir. Şehirlerde sürdürülebilirliğin sağlanması ve kentlerde hayatın iyileştirilmesi kapsamında herkesin konutlara ve temel haklara güvenilir, uygun fiyatlı bir erişim sağlaması gerekiyor. Aynı amaç doğrultusunda gecekonduların iyileştirilmesine, toplu taşıma sisteminin geliştirilmesine, doğru bir kentsel planlama yapılması ile doğanın korunmasına, atıkların ayrıştırılması ile çevreye verilen zararın en düşük seviyeye çekilmesine önem gösterilmesi sürdürülebilir şehirlerin ve toplulukların oluşturulmasında rol oynamaktadır [5].

12-Sorumlu Üretim ve Tüketim

Üretim ve tüketimde herkesin sorumluluk almasını sağlamaktaki asıl amaç; enerji alanındaki verimlilik seviyesini arttırmak, sürdürülebilir altyapılar oluşturmak ve insanların hayat kalitelerini arttıracak temel hizmetlerden yararlanabilmesini sağlamaktır. Gün geçtikçe yaşanan ekonomik ve sosyal alandaki gelişmeler ekosistemde bozulmalara yol açmıştır. Bu durum da dünyayı gelecekte bir tehlike beklediğini gösterir. BM, dünya nüfusunun 2050 yılına kadar 9,7 milyarı bulmasını bekliyor ancak kaynakların üretilme ve tüketilme hızına bakıldığında, 9,7 milyar insanın ihtiyaç duyacağı doğal kaynaklar yaklaşık olarak 3 tane gezegenin kaynaklarına denk geliyor [13].

Üretilen gıdaların yaklaşık %33’ü nakliye hizmetlerinin zayıf olması sebebiyle bozuluyor ve saklama kutularında çürüyor. Bunun önüne geçmek için 2030 yılına kadar gıda israfı %50 oranında azaltılmak isteniyor ve geri dönüşüm yoluyla atıkların minimuma indirilmesi hedefleniyor. Kimyasal ürünlerin ekosisteme ve insana verdiği zararın engellenmesi, bu kimyasal atık sürecinin doğru bir şekilde yönetilmesi, bunun sonucunda da kimyasalların doğaya salınımlarının büyük ölçüde azaltılması için uluslararası anlaşmalara varılmalıdır. İnsanların bu konuda bilinçlendirilmesi ve özellikle büyük şirketlerin sürdürülebilir politikalar izlemesinin sağlanması bu bağlamda önem taşımaktadır [28]. 

13-İklim Eylemi

İklim değişikliği, ülke veya kıta fark etmeksizin her ülkeyi etkileyen bir süreç. İklimdeki bu değişiklik ülkelerin ekonomilerinde bozulmalara yol açmakla beraber insanların hayatlarında da değişikliklere yol açıyor. Bu duruma kanıt olarak 2019 yılının kaydedilmiş en sıcak yıllardan biri olması ve CO2 gibi atmosferde bulunan sera gazları oranının 2019 yılı içinde rekor kırması gösterilebilir [25]. 2010-2019 yılları arasındaki 10 yıl ise kaydedilen en sıcak 10 yıl olma özelliğini taşıyor. İklim değişikliği, 2018 yılına kadar kendini sel, orman yangınları ve kasırgalar gibi doğal afetler aracılığı ile göstermiştir. Var olan iklim modeli baz alınarak 21. yüzyılın sonuna kadar dünyanın sıcaklığının 3.2°C kadar artması öngörülüyor. İklim sebepli krizlerle başa çıkmak için afetlere karşı direncin ve adapte seviyesinin güçlendirilmesi iklim eylemi için belirlenen hedefler arasında. Gelişmiş ülkelerde 2010 ve 2018 yılları arasındaki sera gazı emisyonları yaklaşık %7 oranında azalırken gelişmekte olan ülkelerde bu emisyonlar 2000 ve 2013 yılları arasında %43 oranında artış göstermiştir. İklim değişikliğinin sebep olabileceği felaketlerin önüne geçilebilmesi için CO2 emisyonlarının 2030 yılına kadar %45 oranında azalması ve 2050 itibariyle de %0’a inmesi gerekiyor. Bu konuda insanların iklim değişikliği ile ilgili bilgilendirilmesi, bu konuda alınabilecek önlemlerin de ulusal bazdaki politikalara dahil edilmesi gerekiyor [14].

14-Sudaki Yaşam

BM’nin açıklamasına göre okyanuslar ve deniz kaynakları dünyanın yaşanılabilir bir yer olmasında kilit bir role sahip. Yağmur suyu, içme suyu, oksijen gibi kaynakların çoğunluğu denizler tarafından sağlanmaktadır. Sürdürülebilir bir gelecek ve dünya için bu kaynaklar doğru bir şekilde yönetilmelidir. 2025 yılına kadar su kirliliğinin azaltılması ve su kaynaklarının daha çok kirletilmesinin önüne geçilmelidir. Deniz ekosisteminin korunmasına ve bu doğrultuda ekosistemlerinin eski sağlıklı haline dönmeleri için restorasyonlara önem verilmelidir. Okyanusların asit seviyesinde 1988 yılından beri düşüş görülmektedir. Bu düşüşe dur demek için okyanusların asitlenmesi konusunda çalışmalar yapılmalıdır. Bunların dışında sudaki yaşamın son bulmaması için aşırı avlanmanın sona ermesi ve özellikle biyoçeşitliliğin yüksek olduğu deniz alanlarının hukuka uygun olarak korunmasının üzerinde durulmalıdır [9].

15-Karasal Yaşam

Dünya yüzeyinin %30’unu kaplayan ormanlar; çölleşmenin önüne geçilmesinde, iklim kriziyle savaşmakta ve biyoçeşitliliğin korunmasında önemli bir role sahiptir. Veriler, her yıl yaklaşık 13 milyon hektar ormanın kaybedildiği ile birlikte 3,6 milyar alanın da çölleştiğini göstermektedir. Kurak alan sayısının artış göstermesiyle oluşan çölleşmenin, ormanların tahrip edilmesinin ve biyoçeşitliliğin azalmasının önüne geçmek için ormanların sürdürülebilir amaçlar doğrultusunda yönetilmesi gerekiyor. Karasal yaşamı koruyup sürdürülebilir bir hâle getirmek için belirlenen hedefler arasında su ve kara ekosisteminde restorasyonlar yapıp bu ekosistemlerin hizmetlerini korumak, ormansızlaşmanın etkilerini sıfıra indirgemek için dünya genelinde ağaçlandırma çalışmalarına ivme vermek, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan türleri yasal çerçevede korumak, ekosisteme zarar veren istilacı türlerin ekosisteme girişini önlemek ve devletlerin planlamalarına ekosistemi korumayı dahil etmek yer alıyor  [10].

16-Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar

Adil, barış içinde ve kapsayıcı toplumların var olması bir hedef olarak belirlenirken ulusal olarak barışçıl toplumlar oluşturmakla birlikte dünya genelinde de ülkelerin iş birliği içinde olması amaçlanmıştır. Dünya genelinde fiziksel, psikolojik veya cinsel şiddet sebebiyle yaşanan ölümlerin sayısı nedeniyle 16. amaç için ilk hedef şiddeti ve şiddet sebepli kaynaklanan ölümlerin sayısını azaltmaktır. Yasalar çerçevesinde şiddetin önlenmesi, yasa dışı silah alım satışının önüne geçilmesi, hesap verebilir ve şeffaf kurumların geliştirilmesi ile yolsuzluğa dur denilmesi ve halkın bilgiye doğru bir şekilde erişebilmesi için anlaşmalar doğrultusunda temel özgürlüklerin korunması; güçlü kurumların oluşturulması için bir şarttır [11].

17-Amaçlar İçin Ortaklıklar

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na ulaşmak için uluslar iş birliği içinde olup ortak bir şekilde çalışmak yükümlülüğündedir. Ülkelere kalkınmalarında yardımcı olabilmesi için kaynakların kullanılması, gelişmekte olan ülkelerin bu sürece hız verebilmeleri için uzun vadeli borçlandırma sistemlerinden faydalanabilmeleri sağlanmak isteniyor. Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere; ülkeler için teknolojiye erişimde fırsat sağlanması, gelişmemiş ülkelerde ihracatın teşvik edilmesi, bu ülkelerin önünde duran ticaret engellerinin kaldırılması ve sürdürülebilir kalkınma için politikaların oluşturulması kararlaştırılmıştır [15].

Gezegenin sınırlı kaynaklarının sonunu getirmemek için ve dünyanın sürdürülebilir kalmasını sağlamak doğrultusunda Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri önem taşımaktadır. Bu hedeflere ulaşılması için 17. amaçta da belirtildiği gibi iş birliği içinde ortaklar amaçlar doğrultusunda çalışılmalıdır.

Kaynaklar

[1] Küresel Amaçlar. Eşitsizliklerin azaltılması. 6.02.2022 tarihinde https://www.kureselamaclar.org/amaclar/esitsizliklerin-azaltilmasi/ adresinden alındı.

[2] Küresel Amaçlar. İnsana yakışır iş ve ekonomik büyüme. 6.02.2022 tarihinde https://www.kureselamaclar.org/amaclar/insana-yakisir-is-ve-ekonomik-buyume/ adresinden alındı. 

[3] Küresel Amaçlar. Sağlıklı ve Kalitesi Yaşam. 6.02.2022 tarihinde https://www.kureselamaclar.org/amaclar/saglik-ve-kaliteli-yasam/ adresinden alındı.

[4] Küresel Amaçlar. Sanayi, yenilikçilik ve altyapı. 6.02.2022 tarihinde https://www.kureselamaclar.org/amaclar/sanayi-yenilikcilik-ve-altyapi/ adresinden alındı.

[5] Küresel Amaçlar. Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar. 7.02.2022 tarihinde https://www.kureselamaclar.org/amaclar/surdurulebilir-sehirler-ve-topluluklar/ adresinden alındı.

[6] Küresel Amaçlar. Temiz su ve sanitasyon. 6.02.2022 tarihinde https://www.kureselamaclar.org/amaclar/temiz-su-ve-sanitasyon/ adresinden alındı.

[7] List of Sustainable Development Goal targets and indicators. 5.02.2022 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Sustainable_Development_Goal_targets_and_indicators#Targets_and_indicators_for_each_SDG adresinden alındı.

[8] Megakent. 7.02.2022 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Megakent adresinden alındı.

[9] SDG Tracker. Goal 14: Life below Water. 8.02.2022 tarihinde https://sdg-tracker.org/oceans adresinden alındı.

[10] SDG Tracker. Goal 15: Life on Land. 8.02.2022 tarihinde https://sdg-tracker.org/biodiversity adresinden alındı.

[11] SDG Tracker. Goal 16: Peace, Justice and Strong Institutions. 8.02.2022 tarihinde https://sdg-tracker.org/peace-justice adresinden alındı.

[12] Sustainable Development Goal 4. 6.02.2022 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Sustainable_Development_Goal_4 adresinden alındı.

[13] Sustainable Development Goal 12. 7.02.2022 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Sustainable_Development_Goal_12 adresinden alındı.

[14] Sustainable Development Goal 13. 8.02.2022 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Sustainable_Development_Goal_13 adresinden alındı.

[15] Sustainable Development Goal 17. 8.02.2022 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Sustainable_Development_Goal_17 adresinden alındı.

[16] The Global Goals For Sustainable Development. Goal 1: No Poverty. 5.02.2022 tarihinde https://www.globalgoals.org/1-no-poverty adresinden alındı.

[17] The Global Goals For Sustainable Development. Goal 2: Zero Hunger. 6.02.2022 tarihinde https://www.globalgoals.org/2-zero-hunger adresinden alındı.

[18] The Global Goals For Sustainable Development. Goal 7: Affordable and Clean Energy. 6.02.2022 tarihinde https://www.globalgoals.org/7-affordable-and-clean-energy adresinden alındı.

[19] UN Global Compact. İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme. 6.02.2022 tarihinde https://www.globalcompactturkiye.org/insana-yakisir-is-ve-ekonomik-buyume/ adresinden alındı.

[20] UN Women. SDG 5: Achieve gender equality and empower all women and girls. 6.02.2022 tarihinde https://www.unwomen.org/en/news/in-focus/women-and-the-sdgs/sdg-5-gender-equality adresinden alındı.

[21] UNDP Türkiye. Amaç 11: Sürdürülebilir Şehir ve Yaşam Alanları. 7.02.2022 tarihinde https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/sustainable-development-goals/goal-11-sustainable-cities-and-communities.html adresinden alındı.

[22] UNDP Türkiye. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. 26.01.2022 tarihinde https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/sustainable-development-goals.html adresinden alındı.

[23] Unicef. (2017). 2,1 milyar insan temiz içme suyundan, bu sayının iki katından fazlası da güvenli sanitasyondan yoksun. 6.02.2022 tarihinde https://www.unicef.org/turkey/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/21-milyar-insan-temiz-i%C3%A7me-suyundan-bu-say%C4%B1n%C4%B1n-iki-kat%C4%B1ndan-fazlas%C4%B1-da-g%C3%BCvenli adresinden alındı.

[24] Unicef. (2021). UNICEF: Dünyada her beş çocuktan biri günlük ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek suya erişemiyor. 6.02.2022 tarihinde https://www.unicef.org/turkey/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/unicef-d%C3%BCnyada-her-be%C5%9F-%C3%A7ocuktan-biri-g%C3%BCnl%C3%BCk-ihtiya%C3%A7lar%C4%B1n%C4%B1-kar%C5%9F%C4%B1lamaya-yetecek-suya adresinden alındı.

[25] United Nations. Climate Change - United Nations Sustainable Development. 8.02.2022 tarihinde https://www.un.org/sustainabledevelopment/climate-change/ adresinden alındı.

[26] United Nations. Goal 1: Department of Economic and Social Affairs. 5.02.2022 tarihinde https://sdgs.un.org/goals/goal1 adresinden alındı.

[27] United Nations. Goal 4: Ensure inclusive and equitable quality education and promote lifelong learning opportunities for all. 6.02.2022 tarihinde https://unstats.un.org/sdgs/report/2017/goal-04/  adresinden alındı.

[28] United Nations. Sustainable consumption and production. 7.02.2022 tarihinde https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-consumption-production/ adresinden alındı. 

[29] United Nations. (2020). Sustainable Development Goals (SDG 5). 6.02.2022 tarihinde https://unric.org/en/sdg-5/ adresinden alındı.

Yazar: Aleyna Ataşkaya

Editörler: Bahar Gül Özbek, Ece Dönmez